017: Badania profilaktyczne. Co można zrobić nawet samemu w domu?

Lekarz rodzinny podcast

Ostatnio mówiłem o badaniach przesiewowych, dziś poruszę temat badań profilaktycznych. Wydawać by się mogło, że nie ma między nimi żadnej różnicy. One również pomagają wykryć chorobę na bardzo wczesnym etapie. Często, gdy jeszcze nie widać pierwszych objawów.
Badania przesiewowe posiadają jednak pewną swoistą strukturę. Na to, czy należy je wykonywać wpływają nie tylko decyzje podejmowane na poziomie naukowym. Decydują także politycy, wskazując które badania należy wykonywać w danej populacji. Z badaniami profilaktycznymi jest nieco inaczej.
Jak zawsze zapraszam na bloga:
https://lekarzrodzinny.blog/badania-profilaktyczne/
(Nie)tylko w POZ?
Zasadniczo w Polsce wykonuje się badania profilaktyczne w ramach POZ tylko w tym zakresie, o którym mówiłem ostatnio. Dla osób chcących zapoznać się z poprzednim artykułem załączam link https://lekarzrodzinny.blog/badania-przesiewowe/.
Oznacza to więc, że bada się osoby w 35 – tym , 40-tym, 45-tym, 50-tym oraz 55-tym roku życia. Te badania mają wykluczyć choroby układu sercowo – naczyniowego.
Oczywiście zakres badań, które można wykonać w zakresie profilaktyki jest znacznie szerszy.
Podstawy
Już na wstępie chciałbym nadmienić, że wiele możesz zbadać samodzielnie! Samemu można, na przykład skontrolować masę ciała, zmierzyć wzrost i w ten sposób wyliczyć BMI. By to zrobić można skorzystać z dostępnych w internecie kalkulatorów, w których podajemy płeć, wagę oraz wzrost. W ten sposób dowiemy się czy nasza waga jest prawidłowa, czy też mamy niedowagę, nadwagę lub otyłość. Mając takie dane, warto udać się na wizytę lekarską. W ten sposób oszczędzamy czas, a lekarzowi dostarczamy podstawowych informacji na temat naszego zdrowia.
Samodzielnie, w warunkach domowych można również wykonać pomiar ciśnienia tętniczego. Zwracam przy tym uwagę, że optymalnie powinno być ono mierzone dwa razy na dobę, przez okres kilku dni. Ja zwykle zalecam tygodniowy pomiar ciśnienia, rano i wieczorem. Badanie należy wykonywać w podobnych okolicznościach, czyli np. codziennie po śniadaniu czy po kolacji. Pozwoli to otrzymać wiarygodny obraz ciśnienia tętniczego.
W domowym zaciszu można też zbadać poziom cukru we krwi. Część z nas ma przecież w rodzinie osoby chore na cukrzycę, które posiadają glukometr. Najlepiej jest wykonać pomiar poranny, zaraz po wstaniu z łóżka, pamiętając o tym, by ostatni posiłek spożywać 12 -14 godzin wcześniej.
Spirometria
Jednym z badań, które można wykonać także na zlecenie lekarza rodzinnego jest badanie spirometryczne. O nim także była mowa ostatnio. Zwracam jednak uwagę, że lekarz POZ może skierować Was na spirometrię, jeśli zauważy ku temu wskazania. Przede wszystkim mam tu na myśli palenie tytoniu.
Poziom PSA
O tym także już pisałem i mówiłem:
https://lekarzrodzinny.blog/rozrost-prostaty-i-badanie-psa/ .
Chciałbym jednak przy tym podkreślić, że panowie powinni pamiętać o badaniu prostaty. Może ono być wykonywane per rectum w gabinecie lekarskim lub poprzez oznaczanie poziomu antygenu sterczowego czyli badanie poziomu PSA.
Inne badania
Morfologia, OB oraz badanie ogólne moczu należą do podstawowych badań, które można wykonać samodzielnie lub na zlecenie lekarza. Warto pamiętać, by robić je regularnie, wraz z badaniem poziomu cukru. Raz na 4 -5 lat zaleca się badanie poziomu cholesterolu.
Kontrola stomatologiczna
Zwracam uwagę, że jest ona również jednym z badań profilaktycznych. Pamiętajmy, aby odwiedzać gabinet stomatologiczny nie tylko wtedy, gdy coś nas boli lub wypadnie nam plomba. Ważne jest, by już od wczesnego dzieciństwa unikać zmian chorobowych w obrębie jamy ustnej. Warto udać się na wizytę do stomatologa z Bliskimi, by mógł on zbadać kontrolnie wszystkich członków rodziny. Pamiętajmy, że prewencja chorób zębów stanowi także profilaktykę chorób układu krążenia. O tym mam nadzieję napiszę jeszcze kiedyś.
Ciąża i jej planowanie
Szczególna sytuacja wymagająca wykonania badań. Zawsze warto wcześniej porozmawiać ze swoim lekarzem rodzinnym, który zna naszą historię – wywiad chorobowy i rodzinny. Należy też skonsultować się z ginekologiem. W ten sposób można optymalnie zaplanować przygotowanie do ciąży oraz odpowiednio wcześnie wykonać potrzebne badania.
Poziom witaminy D
Zasadniczo nie ma wskazań do rutynowego wykonywania takiego badania. Jednak zwracam uwagę uwagę, że w polskich warunkach klimatycznych zdecydowana większość z nas ma całoroczny niedobór witaminy D, nawet mierzony w okolicach wakacji, kiedy słońce świeci najmocniej. Oznacza to, że suplementacja powinna nam towarzyszyć całe życie – od okresu noworodkowego do najstarszych seniorów. Niekoniecznie należy dodatkowo kontrolować poziom witaminy D poprzez wykonywanie badań laboratoryjnych.
Badanie tarczycy
Uważam, że jak najbardziej powinno się je wykonywać. Szczególnie wtedy, gdy istnieją wskazania do tego badania, tzn. kontrola lekarska ujawnia, że występują pewne nieprawidłowości lub konkretne objawy. W takich sytuacjach lekarz podpowie, które z badań tarczycy należy wykonać.
Zapraszam na bloga i do poprzednich nagrań i wpisów:
https://lekarzrodzinny.blog